در حال حاضر اکثر کشورهای پیشرفته در صنعت آهن آلات از رکود و وضعیت نامناسب مالی رنج می برند. علت این امر علاوه بر رکود اقتصادی، کاهش تقاضای فولاد در ایجاد امور زیربنایی و فضاهای مسکونی و خدماتی است. زیرا این کشورها مراحل اصلی توسعه اقتصادی را پشت سر گذاشته و به تدریج نرخ رشد تقاضایی آن ها کاهش یافته است.
اما این امر در کشورهای در حال توسعه مصداق ندارد و در آینده شاهد رشد مصرف فولاد معمولی و ارزان قیمت در این کشورها برای امور فوق خواهیم بود. رشد قیمت آهن صرف نظر از تقاضا به هزینه تولید بستگی دارد و هزینه های تولید در مناطقی می تواند به حداقل برسد که دارای مواد اولیه کافی، انرژی و نیروی کار ارزان و هزینه های پایین محیط زیست باشند. در چارچوب این تقسیم کار جدید جهانی تولید آهن آلات ، مناطقی که ویژگی های یاد شده را دارند می توانند عرضه کننده فولادهای خام و معمولی و نیز آهن اسفنجی به سایر مناطق دنیا باشند.
نگاهی به آینده صنعت فولاد ایران
ایران با داشتن ویژگی های خاصی مانند نیروی انسانی ارزان، منابع انرژی کافی و مواد اولیه ارزان می تواند یکی از مناطقی باشد که در آینده صنعت آهن آلات دنیا نقش با اهمینی را ایفا نماید. به عبارت دیگر با توجه به هزینه های ثابت تولید و مزیت نسبی صنعت فولاد در ایران، این صنعت نباید فقط با تکیه بر بازار داخلی توسعه یابد. تلاش برای دستیابی به بازارهای جهانی به گونه ای که سهم کشور را افزایش دهد می تواند کلیدی جهت توسعه اقتصادی بیشتر در آینده باشد.
البته از دیدگاه توسعه، آن صنعت با اهمیت تلقی می شود که بیش از تولید خود، سرمایه گذاری های فرعی را به راه اندازد و در واقع موجبات تحریک صنایع بالا دست و پایین دست را فراهم نماید. بدین ترتیب در چارچوب استراتژی توسعه اقتصادی جهت گیری عمده سرمایه گذاری ها باید در این گونه صنایع مانند فولاد متمرکز گردد.
برای شناخت صنعت فولاد کشور و تعیین جایگاه آن در دنیا احتیاج به شناخت کامل از وضعیت صنعت آهن آلات دنیا و از جمله گروه کشورهای پیشرفته و در حال توسعه داریم تا در نتیجه گیری و ارائه سیاست ها مبتنی بر حقایق و توانایی صنعت فولاد کشورمان باشد. البته به دلیل ارتباط مستقیم مجتمع های فولادی با بازار جهانی فولاد درک صحیح از روند این صنعت می تواند در امر سیاست گذاری مهم و با اهمیت تلقی گردد.
تعریف فولاد
کلمه فولاد به انواع بیشمار از آلیاژهایی گفته می شود که عنصر اصلی آن ها را آهن تشکیل می دهد. کربن نیز به عنوان مهمترین ماده آلیاژی فولاد محسوب می گردد. هرچند که ممکن است در انواع مختلف فولاد مواد آلیاژی دیگری نیز به میزان کم و زیادتر یافت شود.
میزان کربن موجود در فولاد ممکن است بین ۳ درصد تا ۵/۱ درصد در تغییر باشد و در موارد محدودی نیز به ۲۵/۲ درصد برسد. آلیاژهای آهنی که کمتر از ۳ درصد کربن دارند آهن نامیده می شوند. آلیاژهایی که بیش از ۵/۱ درصد کربن دارند عموما چدن نامیده می شوند و فرم خام آن را نیز آهن خام می نامند. آلیاژی که کمتر از ۵۰ درصد آهن داشته باشد فولاد نامیده نمی شود. فولاد را می توان از نظر ترکیبات شیمیایی و شکل ظاهری طبقه بندی کرد که به طور مختصر به آن ها اشاره می شود.
چگالی یا دانسیته فولاد برابر ۷٫۸۵ گرم بر سانتی متر مکعب می باشد.
طبقه بندی فولادها براساس ترکیبات شیمیایی
فولادهای کربنی
این نوع فولاد که پر مصرف ترین فولاد نیز به شمار می رود، شامل آهن و حداکثر یک درصد کربن است. اختلاف این نوع فولادها عمدتا به دلیل متفاوت بودن و مقدار کربن موجود در آن است.
فولاد کربن با توجه به درصد کربن موجود در آن به سه گروه زیر طبقه بندی می شود:
فولاد کم کربن: فولادی است که حداکثر ۲۵/۰ درصد کربن دارد و به مقیاس وسیعی در کارهای مهندسی و سازه مورد استفاده قرار می گیرد.
فولاد با کربن متوسط: فولادی است که بین ۲۵/۰ تا ۷/۰ درصد کربن دارد. بیشتر در اجزا قطعات متحرک مورد استفاده قرار می گیرد
فولاد پر کربن: فولادی است که بین ۷/۰ تا ۱ درصد و به ندرت تا ۵/۱ درصد کربن دارد و در تولید ابزار مهندسی و تولید سکه مورد استفاده قرار می گیرد. تفاوت اصلی این نوع از فولادها در سهولت ماشین کاری، جوشکاری، مقاومت در برابر پاره شدن، سختی و از این گونه ویژگی ها است.